Taş; safra kesesi, mesane ve böbreklerde oluşabilen sert, katı bir kütledir. Bu tip taşların oluşma nedenleri farklıdır ve farklı biçimlerde tedavi edilir. Bu broşür, böbrek ve üreter taşlarını ele almaktadır.

Böbrekte gelişen taşlar orada kalabileceği gibi üretere de hareket edebilir.

Böbrek taşları idrarınızdaki mineral veya asit tuzlarının kristalize olmasıyla oluşur. Çoğu taş, idrar yaparken vücudunuzu terk eder. Ancak, bazı durumlarda taşın çıkarılması için tedaviye ihtiyacınız olabilir.

Taşlar, böğür bölgenizde tekrarlayan, dinmez bir ağrıya da sebep olabilir. Bu tür ağrı başka hastalıkların da belirtisi olabilir, dolayısıyla böbrek veya üreter taşınızın olup olmadığınızın tespiti için bir takım tıbbi testler yaptırmanız gerekecektir. Bazı taşlar hiçbir rahatsızlığa sebep olmaz. Bunlar asemptomatik olarak adlandırılır ve genellikle küçüktür. Belirtisiz taşlar genellikle diğer hastalıklar için yapılan röntgen filmi veya benzeri görüntüleme işlemleri sırasında tespit edilir.

Doktorunuz, görülen belirtilere neyin yol açtığını anlamak için bir dizi test yapar. Buna tanılama denir. Öncelikle doktor veya hemşire tıbbi geçmişinizi öğrenir ve muayenenizi yapar. Daha sonra vücudunuzun görüntülerini alır ve gerekirse diğer testleri yapar.

Taşınızın yerini saptamak için doktorunuzun iç organlarınızı görüntülemesi gerekir. Bunun için de görüntü oluştururken yüksek frekanslı ses kullanan ultrasonografi (ultrason olarak da bilinir) yaptırmanız gerekir. Ultrasonografiye ek olarak idrar yollarının röntgen filmine de ihtiyacınız olabilir.

Sık kullanılan başka bir tanılama yöntemi de BT taramasıdır (bilgisayarlı tomografi). Bu taramayla taşınızın boyu, şekli ve kalınlığı açıkça görülebilir.

Renal kolik durumunda, enfeksiyon veya böbrek yetmezliğiniz olup olmadığının anlaşılması için idrar ve kan testleri yapılır. Eğer taşınızın idrar ile atılması bekleniyorsa, doktorunuz taşınızın toplanması için idrarınızın filtre edilmesini önerebilir.

Taşınızın hangi tipte olduğunu anlayabilmek için doktorunuzun analiz etmesi gerekir. Bu bilgiler önemlidir çünkü uygulanacak tedavi ve alınacak önlem konusunda en uygun seçimi yapmanıza yardımcı olacaktır.

Bütün taşlar tedavi gerektirmez. Taşınızın rahatsızlığa yol açması ve doğal yollarla idrarla atılmaması halinde tedaviye ihtiyacınız olabilir. Önceden mevcut tıbbi şartlarınız varsa doktorunuz, tedavi yapılmasını da önerebilir.

Herhangi bir rahatsızlığa sebep olmayan bir böbrek veya üreter taşınız varsa genellikle belirli bir süre izlenebilir. Doktorunuz, durumunuzun kötüye gitmediğinden emin olmak için size düzenli kontrollerinize dair bir program verecektir.

Taşınız idrarla atılması muhtemelse doktorunuz, bu süresi kolaylaştıracak ilaçları reçete edebilir. Buna konservatif tedavi denir.

Çoğu böbrek veya üreter taşı idrar ile vücudunuzdan atılır. Ancak taşın boyutuna ve bulunduğu yere göre atılması zaman alabilir. Taş hareket ettiğinde renal kolik sorunuyla karşılaşabilirsiniz.

Aklınızda kalsın:

• Taş, mesaneye ne kadar yakınsa taşın atılma ihtimali de o kadar fazladır
• Taş ne kadar büyükse taşın atılma şansı da o kadar azdır

Böbrek veya üreter taşları, belirtilere yol açmaları halinde tedavi edilmelidir. Taşları çıkarmanın 3 yaygın yolu vardır: şok dalgaları ile taş kılması (SWL), üreteroskopi (URS) ve perkütan nefrolitotomi (PNL). Hangi aktif tedavi yönteminin sizin için en iyisi olduğu birçok faktöre bağlıdır. En önemli faktör, taşın sebep olduğu belirtilerdir. Doktorunuz, taşınızın böbrekte veya üreterde bulunmasına dayalı olarak farklı tedavi seçenekleri önerebilir.

SWL, vücut dışından taşları kıran bir makine ile yapılır. Taşın kırılması için, odaklanmış şok dalgaları (kısa sinyalli yüksek enerjili ses dalgaları) ciltten taşa doğru aktarılır. Taş, şok dalgalarının enerjisini emer ve böylece küçük parçalara ayırır. Daha sonra taş parçacıkları işlemi takip eden günler veya haftalar içinde idrarla atılır.

URS, küçük çaplı bir endoskop aletiyle yapılan tedavi türüdür. URS yaygındır ve başarı düzeyi yüksek, komplikasyon riski ise düşüktür.

URS sıklıkla genel anestezi altında yapılır. Siz anestezi altındayken, doktorunuz vücudunuza hiçbir kesi yapmadan endoskop ile üretradan mesaneye girer. Taş özel bir “sepet” kullanılarak dışarı çekilir yada çıkamayacak boyutta taşlar üreter içinde lazer ile kırılarak küçük parçacıklara ve toz haline getirlerek dışarı alınır.

PNL, büyük taşların böbreğinizden doğrudan çıkarıldığı bir cerrahidir. Avantajı, tek operasyonda çok büyük taşların bile çıkarılabilmesidir.

PNL genel anestezi altında gerçekleştirilir.

Böbreğinde veya üreterinde taş bulunan bazı hastalar gelecekte daha fazla taş oluşturabilir. Taşınız düştükten veya tedavi ile çıkarıldıktan sonra, doktorunuz tekrar taş oluşma riskinin yüksek olup olmadığını tespit edecektir. Bunun için taşınızı analiz etmesi gerekecektir. Ayrıca tedavi öncesi yapılan kan ve idrar testlerinizin sonuçları da doktorunuz tarafından değerlendirilecektir.

Tekrar taş oluşma riskiniz düşükse, başka bir taş oluşumu riskini azaltmak için genel yaşam değişiklikleri yeterli olacaktır.

Aşağıda yetişkinler için birtakım öneriler bulunmaktadır:

1. Daha fazla sıvı tüketin

• Her gün 2.5 ile 3 litre arası sıvı tüketiniz
• Sıvı alımınızı gün içine dengeli dağıtınız
• Su veya süt gibi nötr pH’lı içecekleri tercih ediniz
• İdrar miktarınızı gözetim altında tutunuz. Günlük 2-2.5 litre olmalıdır
• İdrarınızın rengini gözlemleyiniz. Zira açık renkte olmalıdır.
• Sıcak iklimde yaşıyorsanız veya yoğun fiziksel egzersiz yapıyorsanız daha fazla sıvı alınız. Sıvı kaybınızı dengelemeye yardımcı olacaktır.

2. Diyetinizi uyarlayın

Kişisel durumunuza göre doktorunuz diyetinizi uyarlama önerilerinde bulunabilir. Bunun öncelikle doktorunuzla görüşülmesi önemlidir.,

• Dengeli ve çeşitlendirilmiş bir diyet uygulayınız.
• Bol miktarda sebze, lifli gıda ve meyve (özellikle turunçgiller) yiyiniz.
• Yumurta, mercimek, beyaz pirinç, soyulmuş elma, üzüm, karnıbahar, kabak gibi düşük okzalat içeren gıdaları daha fazla yemeye çalışınız.
• Diyetinizin yeterli kalsiyum içerdiğinden emin

olunuz (günde yaklaşık 1,000 milligram). Ancak kalsiyum destek ürünleri konusunda dikkatli

olunuz ve doktor veya hemşirenizin tavsiyelerini alınız.

• Diyetinizdeki tuz miktarını azaltınız (günde 3-5gr’ı aşmamalıdır)
• Özellikle genç hayvan etinde bol olan hayvansal proteini çok fazla almayınız. Bunun yerine avokado, karnıbahar ve bezelyede bulunan sebze proteini alınız.
• Sağlıklı vücut ağırlığınızı koruyunuz (Vücut Kütle Endeksiniz 18-25kg/m2 arasında olmalıdır).

3. Sağlıklı alışkanlıklar

Sağlıklı bir yaşam tarzını benimsemek her zaman için iyi bir fikirdir.

• Haftada 2 veya 3 kez egzersiz yapmaya çalışınız

Taş oluşturma riskiniz yüksekse doktorunuz metabolik değerlendirme yapacaktır. Bu değerlendirme, sizin ek hangi tedaviye ihtiyaç duyabileceğinizi belirleyen bir dizi kan ve idrar testi içermektedir. Testlerin sonuçlarınıza bağlı olarak ilaç tedavisi alabilirsiniz. İlaç tedavisi genellikle hiçbir yan etki yapmaz veya çok az yan etkiye sebep olur. Ayrıca yaşam tarzı değişikliklerinizi dikkate almanıza yardımcı olur. Doktorunuz sizin kişisel durumunuzu ve tedavi seçeneklerini sizinle görüşecektir.