Erkek infertilitesi, yani erkek kısırlığı bir erkeğin doğal yoldan baba olamamasıdır. Erkeğin cinsel yaşamını olumsuz yönde etkilemeyen bu durum, baba olmasına etki eder.

N46 erkek infertilitesinin aslında bilinen erkek kısırlığından hiçbir farkı yoktur. N46, Türkiye Sağlık Bakanlığı’nın erkeğe bağlı üreme problemleri için belirlediği koddur. Herhangi bir resmi sağlık kuruluşunda üreme tedavisi gören erkekler sisteme bu kodla kaydedilir.

Erkeklerde kısırlık belirtileri aslında sadece erkek tabanlı olarak değil, çift baz alınarak değerlendirilmektedir. Bir yıl boyunca düzenli olarak korunmadan cinsel ilişkiye girilmesine rağmen hala bir gebelik söz konusu olmaması halinde bu durum kısırlık belirtisi olarak kabul edilmektedir. Kısırlık belirtileri yaşla çok ilgilidir. Bu nedenle 35 yaş öncesinde bir yıl olarak kabul edilen bu süre, 35 yaş sonrasında 6 ayla sınırlandırılmaktadır.

Genetik sorunlar, doğum sırasında oluşan anormallikler, hormonal nedenler, kimyasal faktörler, iltihaba bağlı hastalıklar, varikosel ve cerrahi operasyonlar erkek infertilitesine yani erkeğe bağlı kısırlığa neden olmaktadır.
Erkek infertilite nedenleri üroloğunuzun uygun gördüğü bazı testlerle ortaya konulmaktadır. Semen analizi en önemli infertilite testidir. Kolay uygulanabilir bir test olması nedeniyle öncelikle semen analizinin yapılması önemlidir. Semen analizi 3-5 günlük cinsel perhiz sonrası yapılmalıdır. Genellikle semenin, klinikte özel bir odada mastürbasyon ile steril bir kaba tamamının toplanması istenmektedir. Semenin hacmi ölçülür ve bir damlası mikroskop altında sayı ve hareketi yönünden incelenir.

Normal bir semen analizinde hacim en az 2 ml olmalı, en geç 30 dakika içerisinde jel kıvamından sıvı kıvama geçmeli, mililitrede en az 20 milyon sperm olmalı, spermlerin %30’undan fazlası normal şekilli olmalı, spermlerin en az %50’si ileri hareketli olmalı, vitalite denilen canlılık oranı en az %75 olmalı ve beyaz küre sayısı da 1 milyonun altında olmalıdır.

Semen analizi normal ise erkeğin kısır olmadığı kabul edilir. Fakat semen analizinde problem varsa test en az 2 kez daha 3 hafta aralarla tekrarlanmalı ve anormalliğin devamlı olup olmadığına bakılmalıdır.

Erkek infertilitesinin değerlendirilmesinde serum hormon ölçümleri de bazı durumlarda istenmektedir. Özellikle azoospermi durumlarında FSH, LH, testosteron ve prolaktin düzeyleri istenmektedir.

Erkek İnfertilitesi Nedenleri:

1. Azoospermi – Menide Hiç Sperm Olmaması

Bu durum ya testislerde sperm üretiminin olmaması ya da taşıyıcı kanalların doğuştan yokluğu veya tıkanması sonucu oluşmaktadır. Genellikle sperm üretimi sorunlu değildir. Testislerle ilgili bir travma, ergenlik sonrası dönemde geçirilen kabakulak, alınan kemoterapi veya radyoterapi azoospermiye yol açabilmektedir. Kromozomal problemler (Klinefelter sendromu, Y kromozomu problemleri) de menide sperm yoksunluğuna neden olabilmektedir. Kistik fibrozis hastalığı, doğuştan kanalların yokluğu söz konusu olduğunda araştırılmalıdır. Önceden geçirilmiş genital enfeksiyonlar da kanallarda tıkanma yapabilmektedir. Bazen erkeklerde retrograd ejakülasyon denilen meninin boşalma sırasında geriye doğru idrar torbasına geçtiği durumlar söz konusu olabilir. Bu durum prostat ameliyatları ya da bazı ilaçların yan etkisi olarak karşımıza çıkmaktadır.

2. Oligospermi – Sperm Sayısı Azlığı, Astenospermi – Sperm Hareketliliğinin Düşük Olması ve Teratospermi – Sperm Yapısının Normalden Zayıf Olması

Başlıkta verilen erkekte kısırlığa sebep olan bu üç duruma yol açan pek çok sebep bulunmaktadır. Hormon eksikliği, enfeksiyonlar, antidepresan ilaçlar, tansiyon ilaçları, vücut geliştirmede kullanılan anabolizan ilaçlar, uyuşturucu ilaçlar, sigara ve alkol kullanımı, sık sıcak banyo alınması ve sauna bunlardan bazılarıdır.

3. Spermin Dölleme Kapasitesinde Azlık

Semen analizinin normal sonuç vermesine rağmen bazı vakalarda sperm, yumurtayı dölleyemeyebilir ya da sperm, analiz sonucuna bakılarak beklenen dölleme kapasitesinin altında bir performans sergilemektedir. Bu iki problem genellikle spermin yapısal problemlerinin neticesinde ortaya çıkmaktadır. Baş ve kuyruk patolojilerinde sıklıkla görülmektedir.

4. Ejakülasyon Olmaması

Şeker hastalığı ya da bazı ilaç kullanımları neticesi erkekte ejakülasyon (boşalma) problemi ortaya çıkabilmektedir. Bu durumda baba adayı doğal yollarla sperm veremediği için TESE ya da Micro-TESE ameliyatları ile spermler testisten toplanmakta, hastanın baba olması sağlanmaktadır.

5. Varikosel

Varikosel erkek genital bölgesindeki venlerin (toplardamarlarının) genişlemesidir. Varikosel operasyonlarının her ne kadar sperm hareketini arttırıcı olduğu ileri sürülse de aslında bu operasyon ağrı gibi şikayetler olduğunda yapılmalıdır. Varikosel ameliyatı sperm hareketliliğini düzeltici bir ameliyat olarak görülmemelidir.

Kısırlık yani infertilitede erkeğe bağlı nedenleri ortaya çıkarmak için kullanılan yöntemlerin başında sperm testleri gelmektedir. Bunun yanı sıra baba adayının medikal geçmişi ve fiziksel muayenesi de doğru tanı koymada büyük önem taşımaktadır. Hastanın hikayesine ve özellikle medikal geçmişine göre de daha sonra istenecek testler belirleniyor. Erkek infertilitesinde tanı koymak için kullanılan yöntemler şu şekilde sıralanır:

Erkeğe uygulanacak testlerin başında hormon testleri ve genetik incelemeler gelir. Ayrıca görüntüleme yöntemleri ile testislerin ultrason ile incelenmesi, prostat ve sperm çıkışını sağlayan kanalların yine ultrasonla rektal yolla incelenmesi gibi yöntemlerle de tanı konulmaya çalışılır.

Kısırlık nedeniyle başvuran erkeklerde testis tümörlerinin görülme sıklığı %1’dir. Bu oran normal popülasyonda görülen oranın yaklaşık 16 katıdır. Erken teşhisin ciddi anlamda yaşam süresini uzattığı bu hastalığın tespiti için mutlaka bir ürolog tarafından muayene yapılmasında fayda vardır.