İyi Huylu Prostat Büyümesi (BHP)
İyi Huylu Prostat Büyümesi (BPH) Nedir?
BPH, prostatın büyümesi anlamına gelir. Prostat normalde bir ceviz büyüklüğünde olmakla birlikte zamanla portakal büyüklüğüne kadar büyüyebilir. Prostat, bir erkeğin hayatı boyunca iki ana büyüme dönemi geçirir:
- İlki, ergenlik döneminde prostatın iki katına çıkmasıyla gerçekleşir.
- İkincisi ise yaklaşık 25 yaşında başlar ve hayatın geri kalanında yavaş yavaş büyümeye devam eder.
Benign Prostat Hiperplazisi (BPH) Tanısı Aldıysanız, Yalnız Değilsiniz.
BPH, yaşlandıkça erkeklerde sıkça görülen bir durumdur. Aslında, 51 ila 60 yaş arasındaki erkeklerin yaklaşık yarısında BPH görülmektedir. 80 yaşın üzerindeki erkeklerde ise bu oran %90’a kadar çıkmaktadır.
BPH Tedavi Gerektirir mi?
BPH kendi başına tedavi gerektirmeyebilir, ancak belirtiler ortaya çıkarsa tedavi gerekliliği vardır. BPH, prostatın idrar akışını engelleyecek kadar büyüdüğü durumu ifade eder.
Prostat büyüdükçe idrar yolunu (üretra) sıkıştırabilir. İdrar yapamama (retansiyon) veya böbrek yetmezliği gibi ciddi durumlar oluşursa, acil müdahale gerektirir. Ancak, zayıf idrar akışı veya idrar yapmak için zorlanma gibi diğer belirtiler çoğu zaman izlenebilir.
BPH Kanser Değildir.
Bu, kanser olmadığı ve kansere yol açmadığı anlamına gelir. Yine de, BPH ve kanser aynı anda meydana gelebilir. Eğer belirtileriniz varsa, kapsamlı bir tetkik yapılıp iyi huylu ya da kanser olup olmadığını anlayabilmek için prostat biyopsisi gerekebilmektedir.
Ertelemeyin, Hemen Görüşelim!
- Feneryolu Bağdat Caddesi No 85/1 Posta Kodu: 34724 Kadıköy/İstanbul - Türkiye
BPH İçin Kimler Risk Altındadır?
- 50 yaş üstü erkekler (BPH riski yaşla birlikte artar)
- Babasında BPH olan erkekler
- Fazla kilolu veya obez olan erkekler
- Aktif olmayan (hareketsiz yaşam süren) erkekler
- Bazı sertleşme bozukluğu (ED) olan erkekler
BPH’nin Belirtileri Nelerdir?
- Tam boşalamama: İdrar yaptıktan sonra bile mesanenizin tam boşalmadığı hissi.
- Sıklık: Bir ya da iki saatte bir idrara çıkma ihtiyacı.
- Kesiklik: İdrar yaparken birkaç kez durup tekrar başlama ihtiyacı.
- Acil İdrar İhtiyacı: İdrar yapma isteğinin aniden ve beklemeden gelmesi.
- Zayıf İdrar Akışı: İdrar akış hızının zayıf ve güçsüz olması halidir.
- Zorlanma: İdrara başlamakta zorluk yaşama veya idrar yapmak için zorlanma
- Gece İdrara Kalkma: Gece ikiden fazla idrara çıkma ihtiyacı.
BPH’nin Nedenleri Nelerdir?
BPH’nin (Benign Prostat Hiperplazisi) nedenleri tam olarak bilinmemektedir. Genellikle yaşlı erkeklerde ortaya çıkar. Hormon değişikliklerinin bu süreçte rol oynadığı düşünülmektedir. Testislerden salgılanan hormonlar, ana faktör olarak kabul edilir.
Örneğin, erkekler yaşlandıkça kanda bulunan aktif testosteron miktarı azalır. Buna karşılık, östrojen seviyeleri sabit kalır. Bu hormon değişiklikleri prostat hücrelerinin büyümesini tetikleyebilir ve BPH’ye yol açabilir.
BPH Tanısı İçin Kullanılan Testler
1. Rektal Muayene
Rektal muayene genellikle prostat muayenesinin önemli bir parçasıdır. Bu muayene sırasında, yan yatar pozisyonda veya öne doğru eğilmiş bir şekilde durmanız istenir. Doktor, eldivenli ve kayganlaştırıcı sürülmüş bir parmağını rektumunuzdan içeri sokarak prostatın arka duvarını hisseder. Bu kısa (10-15 saniye süren) muayene, büyüme, hassasiyet, yumru veya sertlik gibi anormallikleri tespit etmek için önemlidir.
2.İdrar Testleri ve Görüntüleme Yöntemleri
BPH tanısında kullanılan bazı görüntüleme yöntemleri şunlardır:
- Ultrason: Vücut içini görüntülemek ve prostatın büyüklüğünü ve şeklini değerlendirmek için kullanılır.
- Sistoskopi: Üretra (idrar yolu) ve mesanenin bir endoskop yardımıyla incelenmesini sağlar.
- Manyetik Rezonans Görüntüleme (MRI) ve Bilgisayarlı Tomografi (CT): Cerrahi gereksinimi olan durumlarda daha detaylı görüntüler elde etmek için kullanılır. Bu yöntemler, prostatın nasıl ve nerede büyüdüğünü net bir şekilde gösterir.
BPH tanısında kullanılan idrar yöntemleri şunlardır:
- İdrar Tahlili: İdrar örneği alınarak kan, enfeksiyon belirtileri, glikoz (şeker), protein ve diğer faktörler kontrol edilir. Ayrıca mesane kanseri taraması da yapılabilir. İdrarda kan, yanma veya idrar yapamama gibi belirtiler varsa hemen bir uzmana başvurulmalıdır.
- Artık İdrar Miktarı (Post-void Residual Volume, PVR): İdrar yaptıktan sonra mesanede kalan idrar miktarını ölçer. BPH teşhis ve tedavisinin takibinde kullanılır.
- Üroflometri: İdrarın ne kadar hızlı aktığını ölçer. BPH teşhis ve tedavisinin takibinde kullanılır.
- Ürodinamik Basınç Akış Çalışması (Urodynamic Pressure Flow Study): İdrar yapıldığı sırada mesane basıncını ölçer. Bazı özel durumlarda ameliyat öncesi değerlendirme amaçlı kullanılır.
Bu testler, idrar içeriğinde enfeksiyon, kan olup olmadığını ve idrar akışının düzgün olup olmadığını değerlendirmek için yapılan testlerdir.
3.Kan Testleri
- Prostat Spesifik Antijen (PSA) Testi: Prostat kanseri taraması için kullanılır. PSA testi, vücutta sadece prostat tarafından üretilen benzimin kandaki seviyesini ölçmeye yarayan testdir. Prostat kanserinin teşhisinde önemli bir yer tutar. Test öncesinde birkaç gün cinsel aktiviteden kaçınmak, PSA seviyesinin yapay olarak yükselmesini engeller.
- Sağlıklı bir prostatta kandaki PSA miktarı çok düşüktür. PSA’daki ani yükselmeler bir sorunun habercisi olabilir.
- İyi huylu prostat büyümesi (BPH) ve prostat iltihabı (prostatit) da PSA seviyelerini artırabilir. Ancak, en ciddi neden prostat kanseridir.
BPH Tedavi Yöntemleri
BPH (Benign Prostat Hiperplazisi) için birçok tedavi seçeneği mevcuttur. Sizin ve sağlık uzmanınızın birlikte seçeceği tedavi yöntemi, durumun ciddiyetine, belirtilerin şiddetine ve yaşam kalitenize göre belirlenecektir. Hafif vakalarda tedavi gerekmezken, bazı durumlarda ilaç tedavisi yeterli olabilir: Bazı durumlarda da cerrahi işlemlere gerek olabilir.
- Aktif İzlem
- Reçeteli İlaçlar
- Daha Az İnvaziv Cerrahi Yöntemler
- Daha İnvaziv Cerrahi Yöntemler
1️⃣ Aktif İzlem
BPH’nin hafif veya orta düzeyde semptomlara yol açtığı durumlarda sadece izlem yeterli olabilir. Bu yöntem, düzenli olarak üroloji kontrolleri ile büyümenin takip edilmesini içerir. Genellikle yıllık muayeneler önerilir. Bu süreçte sağlık uzmanınız, belirtilerde kötüleşme veya yeni sorunların ortaya çıkıp çıkmadığını kontrol eder.
- Diyet ve Egzersiz: Sağlıklı bir diyet ve düzenli egzersiz belirtilerin kontrol altına alınmasında ve kötüleşmesinin önlenmesinde önemli bir yer tutar.
- ⇒Kimler İçin Uygundur? Hafif-orta düzey semptomları olan ve belirtilerden rahatsız olmayan erkekler.
2️⃣ Reçeteli İlaçlar
Alfa Blokörler
- Prostat ve mesane üzerinde yer alan düz kasları gevşetir, böylelikle kanal gevşer ve idrar akışını kolaylaştırır.
- Prostatı küçültmez ancak tıkanıklığı azaltarak idrar akışını iyileştirir.
- Fayda: Hızlı bir şekilde etki gösterir.
- Yan Etkiler: Baş dönmesi, ayağa kalkınca tansiyon düşmesi, halsizlik hissi, yorgunluk ve dışarı boşalamama
- ⇒Kimler İçin Uygundur? Orta-şiddetli BPH semptomları olan erkekler.
Alfa Redüktaz İnhibitörleri
- DHT (Dihidrotestosteron) üretimini engelleyerek prostatın küçülmesini sağlar.
- BPH’ye bağlı sorunları ve cerrahi gereksinimini azaltabilir.
- Yan Etkiler: Sertleşme bozukluğu ve libido (cinsel istek) azalması.
- Not: İlaçların istenen etkiyi gösterebilmesi için düzenli ve uzun süreli kullanımı gereklidir.
Kombine Tedaviler
- Alfa Blokörler ve 5-Alfa Redüktaz İnhibitörlerinin birlikte kullanımıdır.
- Her iki ilaç türü de bir arada daha etkili olabilir.
- Yan Etkiler: Baş dönmesi, sertleşme sorunu, halsizlik hissi ve ayağa kalkınca tansiyon düşmesi.
- Önerilen Kombinasyonlar:
- Finasterid + Doxazosin
- Dutasterid + Tamsulosin
- Alfa Blokörler + Antimuskarinikler
Antimuskarinikler:
- Aşırı aktif mesane belirtileri olan hastalarda kullanılır.
- Mesane kaslarını gevşetir ve sık idrara çıkma ihtiyacını azaltır.
- ⇒Kimler İçin Uygundur? Aşırı aktif mesane sorunu olan ve büyük prostatı olan erkekler.
Fitoterapiler ve Bitkisel Tedaviler:
- Sağlık uzmanları tarafından genellikle önerilmez.
- Saw Palmetto gibi bitkisel takviyeler popüler olsa da, birçok çalışmada etkili olmadığı gösterilmiştir.
3️⃣ Daha Az İnvaziv Cerrahi Yöntemler
Minimal invaziv cerrahi işlemler (MIST), hastanede yatış gerektirmeden yapılabilir ve iyileşme süresi oldukça kısadır. Bu yöntemler genellikle idrar akışını iyileştirir, ancak tekrar tedavi gereksinimi olabilir.
İyi Adaylar:
- İlaç tedavisine yanıt vermeyen hastalar
- Zayıf idrar akışı
- İdrar yaparken zorlanma
- İdrar yolu tıkanıklığı, mesane taşı veya idrarda kan bulunması
- Tam boşalamama hissi
Prostat Üretral Lifting (PUL):
- Küçük implantlar yerleştirilerek prostat dokusu sıkıştırılır ve üretra üzerindeki baskı kaldırılır.
- Bu implantlar vücutta kalıcıdır ve çıkarılmaz.
- Avantaj: Cinsel yan etkiler oldukça azdır ve cerrahi kesi yapılmaz.
- ⇒Kimler İçin Uygundur? Büyük prostatı olan ancak cerrahi istemeyen hastalar.
Su Buharı ile Termal Terapi (Rezum):
- Prostat hücrelerinin su buharı (buhar enerjisi) ile küçültülmesi ve yok edilmesi
- Lokal anestezi altında klinikte yapılabilir.
- İyileşme Süreci: 2-3 hafta içerisinde idrarda kanama ve sık idrara çıkma azalır.
- Cinsel Yan Etki: Nadir olarak görülür.
- ⇒Kimler İçin Uygundur? İlaç tedavisinden yanıt alamayan ve ameliyat istemeyen ya da ameliyat için yüksek riskli hastalar.
Prostat Arter Embolizasyonu (PAE):
- Radyologlar tarafından yapılan bir işlem olup, prostatın kan akışını keserek küçültmeyi amaçlar.
⇒Kısa Vadeli Etki: İdrar akışını geçici olarak iyileştirir, ancak uzun vadeli veriler sınırlıdır.
4️⃣ Daha İnvaziv Cerrahi Yöntemler
BPH’nin şiddetli olduğu veya diğer tedavi yöntemlerinin başarısız kaldığı durumlarda, daha invaziv cerrahi işlemler önerilir. Bu cerrahi yöntemler, ciddi tıkanıklıkların giderilmesini sağlar ve idrar akışını düzeltir.
Cerrahi İşlem Gerektiren Durumlar:
- İdrar yapamama (tam tıkanıklık)
- Böbrek hasarı
- Sık tekrarlayan idrar yolu enfeksiyonları
- Şiddetli kanamalar
- Mesane taşı oluşumu
- İlaçtan fayda görmeyen hastalar
İnvaziv Cerrahi Seçenekleri:
Transüretral Prostat İnsizyonu (TUİP):
- Küçük prostatlı hastalarda prostat bezi ciddi tıkanıklık yapıyorsa tercih edilir.
- Mesane boynuna ve prostat dokusuna küçük kesiler yapılarak kanal genişletilir.
- Bu kesiler, üretrayı genişleterek idrar akışını rahatlatır.
- Hastanede Kalış Süresi: 1-3 gün arası.
- Sonda Kullanımı: Ameliyat sonrası 1-3 gün idrar sondası tutulur.
- ⇒Kimler İçin Uygundur? Tam prostat alınmasını istemeyen, fakat ciddi tıkanıklık yaşayan hastalar.
Fotoselektif Buharlaştırma (Greenlight):
- Yüksek güçlü lazer kullanılarak prostat dokusu buharlaştırılır.
- Avantaj: Kanama çok az olur, bu nedenle kan sulandırıcı ilaç kullanan hastalar için uygundur.
- İyileşme Süreci: Çoğu hasta aynı gün taburcu edilir.
- ⇒Kimler İçin Uygundur? Büyük prostatı olmayan ve kanama riski taşıyan hastalar.
Transüretral Prostat Rezeksiyonu (TURP ):
- BPH tedavisinde en yaygın kullanılan cerrahi yöntemdir.
- Elektrik akımı kullanılarak prostat dokusu kesilir ve çıkarılır.
- İşlem Süreci: Rezektoskop adı verilen bir cihazla üretradan girilir, ışık, sıvı akışı ve elektriksel halka içerir.
- İyileşme Süreci: 1-2 gün hastanede kalış ve kateterle idrar çıkışı sağlanır.
- ⇒Kimler İçin Uygundur? Orta veya ileri düzeyde BPH semptomları yaşayan erkekler.
Holmiyum Lazer Enükleasyonu (HoLEP ):
- Rezektoskop yardımıyla üretradan girilerek lazer ile prostat dokusu çıkarılır.
- Avantaj: Hiçbir kesi yapılmaz, kanama minimum düzeydedir.
- İyileşme Süreci: Genelde bir gece hastanede kalınır ve kateter ertesi gün çıkarılır.
- ⇒Kimler İçin Uygundur? Büyük prostatı olan ve daha az invaziv yöntemleri tercih eden hastalar.
Thulium Lazer Enükleasyonu (ThuLEP ):
- HoLEP’e benzer bir işlem olup farklı bir lazer türü kullanılır.
- Avantaj: Daha az kanama riski, kesi yapılmaz ve iyileşme süresi kısadır.
- İyileşme Süreci: Genelde bir gece hastanede kalınır ve kateter ertesi gün çıkarılır.
- ⇒Kimler İçin Uygundur? Büyük prostatı olan ve minimal invaziv yöntem arayan hastalar.
Transüretral Prostat Vaporizasyonu (TUVP ):
- İdrar kanalından girilerek elektrik akımı kullanılarak prostat dokusu buharlaştırılır.
- Avantaj: Küçük kan damarları mühürlenir, kanama riski azalır.
- İyileşme Süreci: Genelde bir gece hastanede kalınır ve kateter genellikle gerekmez.
- ⇒Kimler İçin Uygundur? Büyük prostatı olan ve daha az invaziv çözüm arayan hastalar.
Transüretral Su Jeti Ablasyonu:
- Öncelikle ultrason haritalama yapılarak hedef doku belirlenir.
- Sonrasında yüksek basınçlı su akımı kullanılarak büyümüş prostat dokusu temizlenir.
- Operasyon sonrası Bir gece hastanede kalınır, mesanede kan pıhtılarını önlemek için yıkama işlemi yapılır.
- İşlem sonrası prostat hacimine bağlı sondalı kalma süresi belirlenir.
Basit Prostatektomi :
- Prostat bezinin büyümüş kısmı açık, laparoskopik veya robotik cerrahi ile alınır.
- Bu ameliyatlar ciddi cerrahi deneyim gerektirir. ,
- En sık çok büyük prostat bezi olan hastalarda kullanılır.
- Genelde 5-7 gün hastanede sonda ile takip ve taburculuk sonrası birkaç hafta aktivitelerin sınırlandırılması gerekir.
- Çoğu hastada belirtiler tedaviden sonra büyük oranda düzelir.
- Bazı hastalarda ameliyat sonrası meninin mesaneye geri kaçması (retrograd ejakülasyon) görülebilir.
Basit prostatektomi sonrası en sık drar yolu enfeksiyonu, kanama, inkontinans (idrar kaçırma) ve yara dokusu oluşumu gibi komplikasyonlar olabilir.
Prostat Büyümesi Önlenebilir mi?
Prostat büyümesini tamamen önlemenin kesin bir yolu yoktur. Ancak, bazı yaşam şekli değişiklikleri ile risk azaltılabilir ve şikayetlerin hafiflemesine yardımcı olabilir:
Önerilen Yaşam Tarzı Değişiklikleri:
1️⃣ Kilo Kontrolü:
Aşırı vücut yağı, hormon seviyelerini artırarak prostat hücrelerinin büyümesine yol açabilir. İdeal kiloyu korumak, prostat sağlığı açısından önemlidir.
2️⃣ Dengeli Beslenme:
Meyve, sebze ve tam tahıllar açısından zengin bir diyet önerilir. Domates, brokoli, kabak çekirdeği, ceviz gibi bazı prostat dostu gıdalar tüketilmelmesi önemlidir. Kırmızı et ve yüksek yağ oranına sahip besinlerin tüketiminin ise sınırlandırmak gerekir.
3️⃣ Fiziksel Aktivite:
Düzenli egzersiz yapmak, kilo kontrolünü sağlar ve hormonal denge için faydalıdır. Haftada en az iki-üç saat orta düzeyde egzersiz (yürüyüş, yüzme, bisiklet) önerilmektedir.
4️⃣ Alkol ve Kafein Tüketimini Azaltma:
Alkol ve kafein, mesane uyarılmasını artırabilir ve semptomları kötüleştirebilir.
5️⃣ Sigara İçmemek:
Sigara, kan dolaşımını olumsuz etkileyerek prostat fonksiyonlarını bozabilir.
Prostat Büyümesinin Tekrarlamasını Önlemek:
BPH tedavisi sonrasında, semptomların geri gelmesini veya yeni semptomların oluşmasını engellemek amacıyla bazı önlemler alınabilir:
- İlaç Tedavisi: Cerrahi sonrasında semptomları kontrol altında tutmak için bazı ilaç tedavileri gerekebilir.
- Düzenli Kontroller: Yıllık üroloji kontrolleri ile prostat büyümesi ve idrar fonksiyonları izlenmelidir.
- Yaşam Tarzı Devamlılığı: Sağlıklı beslenme, egzersiz ve düzenli sıvı alımı sürdürülmelidir.
- Sık İdrara Çıkma İhtiyacı: İdrar yapma ihtiyacı hissettiğinizde beklemeden tuvalete gidilmeli ve mesaneyi uzun süre dolu tutmamak gerekir. Tedavi sonrası bu şikayetler 1 aydan fazla sürüyorsa eğer bir takım mesane gevşetici ilaçlarla bu şikayetler kontrol altına alınabilmektedir.
